Gen
Gen jest to podstawowa jednostka dziedziczenia cech przekazywana potomstwu przez rodziców. Jest fragmentem DNA zawierającym zapisaną informację genetyczną pozwalającą na syntezę RNA i białek [1]. Informacja zawarta w DNA przetwarzana jest na RNA, a później na białka. Ostatecznie jednak wynikają z tego cechy, tzn. budowa i funkcje organizmu. DNA ma naturalną zdolność do zmian, powstających w trakcie replikacji jego cząsteczki. W związku z tym istnieją różne warianty tego samego genu [2]. Każdy człowiek jest posiadaczem takiego samego zestawu genów. Różnimy się między innymi dlatego, że posiadamy różne wersje tych samych genów [1].
Geny a choroby
Wiele chorób, zwłaszcza przewlekłych, stanowi poważny problem zdrowotny. Ze względu na występowanie nie zawsze skutecznych metod ich zapobiegania jak i efektywnego leczenia. Postęp nauki z dziedziny genetyki pozwala na nowe podejście terapeutyczne. Pozwala na lepsze poznanie i zrozumienie roli poszczególnych wariantów genetycznych w rozwoju wybranych chorób. Wiedza ta umożliwia poszukiwanie genetycznych i epigenetycznych markerów pozwalających na ocenę indywidualnego ryzyka rozwoju poszczególnych chorób. Jak też pomaga określić możliwość wprowadzenia indywidualnie dobranych działań profilaktycznych i terapeutycznych o największej skuteczności [3]. Nutrigenetyka i nutrigenomika stanowią obiecujący krok w działaniach podejmowanych w celu wprowadzenia tzw. żywienia spersonalizowanego, w którym przy formułowaniu zaleceń żywieniowych uwzględniane będą genetyczne predyspozycje pacjenta [4]. Bardzo istotną część medycyny spersonalizowanej stanowią badania z zakresu spersonalizowanej dietetyki. Uwzględniają one różne i często odmienne odpowiedzi organizmu ludzkiego na wybrane interwencje dietetyczne. Ponadto interwencje żywieniowe i składniki bioaktywne występujące w diecie mogą modyfikować profil epigenetyczny i ekspresję genów [3].
Dietetyka a genetyka
Nasza codzienna dieta zawiera dziesiątki, a nawet setki bioaktywny składników. Niektóre pokarmy wzmagają działanie genów lub mogą je hamować. W XX wieku odkryto geny odpowiedzialne za jednogenowe choroby metaboliczne, jak: fenyloketonuria, galaktozemia, choroba syropu klonowego czy rodzinna cholesterolemia. Poznane mutacje genowe pozwoliły na ustalenie zaleceń żywieniowych i opracowanie diet z wyłączeniem lub dużym ograniczeniem szkodliwych składników, np. fenyloalaniny, galaktozy, aminokwasów rozgałęzionych, cholesterolu. W przypadku chorób zależnych od więcej niż jednego genu, jak otyłość, cukrzyca typu 2 [5], choroby układu sercowo- naczyniowego czy też nowotwory [3] zachodzi trudność w ustaleniu właściwego żywienia dla genomu tych osób, gdyż każda osoba ma różny metabolizm związków dostarczanych z żywnością [5] jak też w patogenezie tych chorób bardzo istotny jest także udział czynników środowiskowych [3].
Wpływ diety na geny
Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że przestrzeganie tzw. ,,diety zachodniej”, charakteryzującej się wysokim spożyciem produktów rafinowanych, słodyczy i przetworzonego mięsa, wykazuje związek ze zwiększoną ekspresją genów zaangażowanych w przebieg procesów zapalnych i szlaków sygnalizacyjnych regulujących procesy karcerogenezy. W porównaniu z grupą osób o wysokim spożyciu owoców i warzyw oraz produktów pełnoziarnistych. Wysokie spożycie mięs koreluje ze zwiększoną ekspresją genów wykazujących związek z rakiem okrężnicy. Natomiast jednonienasycone kwasy tłuszczowe, w które obfituje diet śródziemnomorska, wykazują wpływ na obniżenie ekspresji genów kodujących białka prozapalne, stresu oksydacyjnego, stresu retikulum endoplazmatycznego, o działaniu aterogennym oraz uczestniczące w procesach ektopowej kumulacji lipidów. Składniki bioaktywne diety takie jak polifenole, w tym resweratrol (występujący w skórce winogron), kurkumina (w kurkumie), polifenole jabłkowe, flawonoidy (w zielonej i czarnej herbacie), genisteina (w ziarnach soi), izotiocyjaniny, w tym sulforafan (w warzywach kapustnych) również mogą wykazywać wpływ na zmiany w ekspresji genów- zmniejszają ekspresję genów promujących rozwój nowotworów [3].
Nutrigenetyka
Nitrigenetyka to nauka oceniająca wpływ czynników genetycznych warunkujących indywidualną reakcję organizmu w odpowiedzi na składniki odżywcze diety. Jak również na daną interwencję dietetyczną. Występujące różnice genetyczne mogą wpływać na przebieg procesów trawienia, wchłaniania, metabolizmu, a także odpowiedzi komórkowej na poszczególne składniki odżywcze diety. Badania GWAS (Genome- Wide- Association Studies), czyli badania całego genomu dostarczają kompleksowego opisu zmian występujących w ludzkim genomie, w tym polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP), zmian liczby kopii (CNV), delecji, insercji , inwersji i innych wariantów strukturalnych. Polimorfizmy i warianty pojedynczego nukleotydu są to punktowe mutacje polegające na zastąpieniu jednego nukleotydu innym. Polimorfizmy pojedynczego nukleotydu występują przynajmniej u 1% populacji. Jeżeli w wyniku wystąpienia SNP dochodzi do zmiany kodonu kodującego aminokwas na kodon STOP, wówczas następuje przedwczesna terminacja translacji i powstaje białko o skróconej budowie, najczęściej będące białkiem niefunkcjonalnym [3] a to przecież od białek zależy prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu.
Geny a otyłość
Jednym z najczęściej badanych genów w kontekście otyłości jest gen podatności na otyłość (FTO). W genie tym zidentyfikowano dotychczas wiele SNP, przy czym allel A polimorfizmu rs9939609 nazywany jest allelem ryzyka otyłości. W przeprowadzonej metaanalizie wykazano, że allel A zarówno w przypadku homozygoty AA, jak i heterozygoty AT predysponował do otyłości zarówno u dzieci, jak i dorosłych [4]. Nie oznacza to jednak, że odpowiedni styl życia, dieta i aktywność uniemożliwiają utrzymanie prawidłowej masy ciała posiadających polimorfizm w genie rs9939609.
Polimorfizm MTHFR
Reduktaza metylenotetrahydrofolianowa to enzym bioroący udział w powstawaniu homocysteiny- aminokwasu, którego wysokie stężenie uważane jest za niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo- naczyniowych. Wykazano również związek polimorfizmu MTHFR z podwyższonym ryzykiem raka piersi u osób spożywających małe ilości kwasu foliowego oraz witaminy B6 i B12 [4].
Test DNA
Na rynku krajowym i zagranicznym pojawia się coraz więcej ofert wykonania testów DNA i opracowania spersonalizowanych zaleceń dietetycznych na ich podstawie. Niewątpliwie jest to ważny i cenny element pomocniczy w dostosowaniu zaleceń dietetycznych dla danego pacjenta. Test DNA wykazuje jakie mamy predyspozycje dotyczące naszej diety, metabolizowania składników odżywczych czy sportu. Być może wprowadzasz modne diety, które działają na wszystkie Twoje koleżanki, a na Ciebie nie. Być może katujesz się godzinami na siłowni, ale efektów brak. To może oznaczać, że masz nieprawidłowo dobraną dietę i aktywność fizyczną do swojego genomu. Test MyLifestyle to ponad 80 analiz stylu życia, która dostarcza cennych informacji z zakresu kluczowych obszarów życia jak:
- Dieta i odżywianie
- Sport i rekreacja
- Ciało i umysł
Aby wykonać test nie musisz nawet wychodzić z domu. Wystarczy, że zamówisz test na stronie geneplanet.com/pl
Kod rabatowy
Jeżeli chcesz wykonać test DNA MyLifestyle lub test Premium DNA 25% taniej użyj kodu dietazsukcesem25 przechodząc do podsumowania zamówienia.
